B1 Fiscale en financiële prikkels ter bevordering van duurzaam boeren
Duurzaamheid wordt in de markt nu onvoldoende of zelfs niet beloond. Via truepricing en andere fiscale en financiële instrumenten zal de markt gecorrigeerd moeten worden waardoor duurzaamheid gaat lonen en de vervuiler betaalt. Samen met Jan Paul van Soest van de Transitie coalitie Voedsel en Jeroom Remmers van de TAPP coalitie zijn we dieper ingegaan op de vraag waar dit gedachtegoed nu staat en wat de volgende stap is om het te realiseren. Met reactie van Kees Vendrik vanuit zijn functie als voorzitter van het Nationaal Klimaatplatform.
Kernpunten
Op mondiaal niveau zou voedsel twee keer zo duur moeten zijn als alle externalities worden meegerekend. Op dit moment ligt de milieulast van een product in een voorfase van de keten. De tijd is rijp om te werken aan invalshoeken en werkwijzen die gericht zijn op systeemsturing en minder op productsturing. In deze systeemsturing kunnen we concepten als Planetary boundaries en SDGs gebruiken als aangrijpingspunten waar financiële prikkels opgezet kunnen worden. We moeten naar heffing waar de schade ontstaat en beloning daar waar waarde wordt gecreëerd. Alleen dan kunnen we ons fiscaal stelsel eerlijk en effectief vergroenen.
Vervolgstappen
Er liggen veel kansen voor herijken van ons voedselsysteem door anders te beprijzen en door normeringen door te voeren. Er dient een initiatiefgroep te komen die plannen uitwerkt, agendeert en lobbyt op nationaal en europees niveau. De volgende maatregelen dienen verder onderzocht te worden:
Heffingen
- Een ETS (emission trade system) waaraan niet alleen piekbelasters, maar ook kleine boeren mee kunnen doen. En waarbij niet alleen CO2 maar ook andere broeikasgassen als stikstof en methaan in mee worden genomen.
- Heffing op bestrijdingsmiddelen
- Accijns op klimaat-belastende producten
- Heffingen verschuiven van producent naar de rest van de keten
Prikkels
- 0% BTW tarief voor groenten en fruit, maar ook voor biologisch voedsel.
- Toewerken naar een voedselsubsidiesysteem dat lijkt op huursubsidie, om voedsel toegankelijk te maken voor mensen met een lager budget.
- Sturing in samenhang: bij heffingen ook terugsluis mogelijkheden naar de betalers
Normering
- Bepaalde vervuilende producten verbieden
- Afnameplicht van supermarkten
- Verplichten van eerlijke prijs bij voedselverkoop
Uitdagingen
- Externaliteiten meerekenen leidt tot hogere prijzen. Hoe zorgen we ervoor dat dit niet leidt tot meer financiële ongelijkheid?
- Interveniëren normeren met ondernemerschap? Is dat een game changer of business as usual?
- De kosten doorberekenen voelt iedereen (en de verliezers hebben dus een duidelijke stem), de winst van alle maatregelen is minder zichtbaar (en heeft dus een minder luide stem). Hoe gaan we daarmee om?
Betrokkenen