A3 Duurzame grondfondsen faciliteren transitie naar Groenboerenland
Een groeiende groep burgers, consumenten en organisaties zien het belang van een duurzaam landbouw- en voedselsysteem. Hun geld beleggen ze daarom graag in grond waarop duurzaam wordt geboerd: natuurgedreven, sociaal verbonden en economisch gedragen. Het financiële rendement is ondergeschikt aan de maatschappelijk impact. Hoe werken Aardpeer, Land van Ons, Lenteland, BD Grondbeheer, Grond van Bestaan en vele andere lokale, regionale en landelijke initiatieven en wat dragen zij bij aan groenboerenland?
Kernpunten
Er zijn verschillende initiatieven (zoals Land van Ons, Aardpeer en Lenteland) waarbij burgers investeren in het uit de markt halen van landbouwgrond om het tot regeneratief/agro-ecologisch beheerde gemeenschapsgrond om te vormen. Wat is hun aanpak en wat zijn de uitdagingen?
Aanpak:
Grond is de sleutel voor de transitie. Veel (nieuwe) agro-ecologsiche boeren zoeken grond, maar die is schaars en duur. De grondfondsen voorkomen dat grond wordt verkocht aan de hoogstbiedende en dat die vervolgens wordt uitgeput omdat er een flink rendement moet worden behaald. De kwaliteit in vormen van biodiversiteit en bodemkwaliteit gaat hiermee omhoog en zo ook de waarde van grond. Bovendien wordt de gemeenschap betrokken, hebben de boeren lagere kosten en worden nieuwe boeren ondersteund tijdens de opstartfase. Er zijn veel burgers die willen investeren en er zijn veel boeren die wel willen participeren. De fondsen hebben miljoenen opgehaald. Gangbare boeren zijn ook nieuwsgierig als er een gemeenschapsboer in hun omgeving start en worden ook beïnvloed.
Uitdagingen:
Helaas stappen grote instellingen zoals pensioenfondsen niet in omdat ze op kortere termijn geld terug willen zien, terwijl dit een investering in de toekomst is. Ook de overheid blijft achter. De overheid mag wettelijk gezien 25 miljard gebruiken om grond op te kopen, maar ze doet het vooralsnog niet.
Los van het denken over de financiële uitdagingen op landelijke schaal is het ook belangrijk naar gebiedsspecifieke eigenschappen te kijken. Het is belangrijk per gebied goed kwartier te maken met respect voor wat er is en wie er wonen en boeren voordat je als nieuwe gemeenschapsboer start.
Vervolgstappen
Ondanks de verschillen in aanpak willen de initiatieven krachten bundelen om zo samen meer impact te maken en concurrentie om grond te voorkomen. De eerstvolgende stap is een bijeenkomst organiseren tussen de verschillende grondfondsen om het vormen van een landelijk fonds te verkennen. Vervolgens kan dit fonds (in de vorm van een coöperatie) in gesprek gaan met de overheid om hen uit te dagen mede-investeerder te worden. Ook kunnen er gesprekken worden geïnitieerd met banken en supermarkten die hebben geprofiteerd van het huidige voedselsysteem, om mee te doen. Ten slotte kan er een pr-campagne worden opgezet om burgers en investeerders te enthousiasmeren om bij te dragen.
De drie bovengenoemde fondsen willen het voortouw nemen in het uitwerken van dit plan. Jan Hassink wil zich verbinden vanuit een nieuw EU project Soil Values waarbij het fonds een casus kan zijn en Pelle Berting van Greenpeace wil zich inzetten voor het benaderen van bovenstaande organisaties en nadenken over een landelijke pr-campagne.